การอ้างอิง: ศีลาวุธ ดำรงศิริ, สุทธิรัตน์ กิตติพงษ์วิเศษ, ภุมรินทร์ คำเดชศักดิ์, รัชชานนท์ เปี่ยมใจสว่าง, วรุณ วารัญญานนท์, ฤทธิเดช แววนุกูล, ณัฐภัทร รัตนวิชัย. (2565). นักวิจัยตรวจพบไมโครพลาสติกในน้ำดื่ม แล้วแต่ละปี เรากินเข้าไปเท่าไร?. วารสารสิ่งแวดล้อม, ปีที่ 26 (ฉบับที่ 3).
บทความ: นักวิจัยตรวจพบไมโครพลาสติกในน้ำดื่ม แล้วแต่ละปี เรากินเข้าไปเท่าไร ?
ตัวย่อ
น้ำเป็นสิ่งที่ให้ประโยชน์ และจำเป็นต่อการดำรงชีวิตทุกชีวิต อย่างไรก็ดี ปัจจุบันการปนเปื้อนไมโครพลาส ติกในน้ำดื่มนับเป็นประเด็นปัญหาสิ่งแวดล้อมที่เชื่อมโยงกับความเสี่ยงทางสุขภาพ และสัมพันธ์กับการรับสัมผัสไมโครพลาสติกจากการดื่มกินเข้าสู่ร่างกาย
ไมโครพลาสติกในน้ำดื่มที่ผลิตจากระบบผลิตน้ำดื่ม (ยังไม่ผ่านการบรรจุขวด)
Pivokonsky et al. (2018) ทำการศึกษาปริมาณไมโครพลาสติกในแหล่งน้ำดิบ และน้ำดื่มของโรงผลิตน้ำดื่ม 3 แห่ง โดยมีขอบเขตความสามารถในการตรวจวัดอนุภาคต่ำสุดที่ 1 ไมครอน ผลการศึกษาพบไมโครพลาสติกตั้งแต่ 338 ถึง 628 ชิ้นต่อลิตร ในน้ำดื่มที่ได้จากการผลิต โดยเกือบทั้งหมด (>90%) มีขนาดเล็กกว่า 10 ไมครอน โดยพบจำนวนตามลำดับชนิดดังนี้ PET > PP > PE > PS > PAM, PMMA, PBA โดย PAM นั้นเป็นส่วนประกอบของสารก่อตะกอนที่ใช้ในระบบการผลิต
Jung et al. (2022) ทำการศึกษาในระบบผลิตน้ำดื่ม โดยมีขอบเขตความสามารถในการตรวจวัดอนุภาคต่ำสุดที่ 10 ไมครอน พบว่าไมโครพลาสติกเกือบทั้งหมดมีขนาดใหญ่กว่า 20 ไมครอน และกระบวนการพรีโอโซนจนถึงการตกตะกอนลดไมโครพลาสติกได้ประมาณ 80% โดยส่วนมากเป็น PP, PE ในขณะที่ PET และ PMMA ที่ยังเหลืออยู่จะถูกกำจัดที่ระบบกรองทราย โดยน้ำที่ผ่านระบบปรับปรุงคุณภาพน้ำแล้วพบไมโครพลาสติกที่ 2-11 ชิ้นต่อ 100 ลิตร
น้ำดื่มบรรจุขวด
Oßmann et al. (2018) ทำการศึกษาหาปริมาณไมโครพลาสติกในน้ำแร่ที่บรรจุขวดชนิดต่าง ๆ ได้แก่ 1) ขวด PET แบบใช้ครั้งเดียว 2) ขวด PET แบบใช้ซ้ำได้ และ 3) ขวดแก้วแบบใช้ซ้ำได้ โดยมีขอบเขตความสามารถในการตรวจวัดอนุภาคต่ำสุดที่ 1 ไมครอน ผลการศึกษาพบว่ามีปริมาณไมโครพลาสติกตั้งแต่ 2,649±2,857 ชิ้นต่อลิตร ในขวด PET จนถึง 6,292±10,521 ชิ้นต่อลิตร ในขวดแก้ว โดยในขวด PET จะพบไมโครพลาสติกเป็น PET เช่นเดียวกับวัสดุที่ใช้ทำขวด แต่สำหรับขวดแก้ว พบไมโครพลาสติกที่เป็น PE และ Styrene-Butadiene-Copolymer ชี้ให้เห็นว่าการปนเปื้อนอาจไม่จำเป็นต้องมาจากวัสดุที่ใช้ทำขวด ส่วนขวด PET แบบใช้ซ้ำได้พบอนุภาคของสาร Additive ปะปนอยู่ด้วย และพบว่าการใช้ซ้ำทำให้มีไมโครพลาสติกในน้ำดื่มเพิ่มขึ้นด้วย ทั้งนี้ 90% ของไมโครพลาสติกที่พบในการศึกษานี้มีขนาดเล็กกว่า 5 ไมครอน
สรุปผลการสำรวจไมโครพลาสติกจากงานวิจัยต่าง ๆ
จากผลการศึกษาเหล่านี้ เรากินพลาสติกเข้าไปปีละเท่าไร?
ในการศึกษาของ Oßmann et al. (2018) นั้นได้พบไมโครพลาสติก 2 ช่วงขนาด คือ 1-5 ไมครอน และ 5-10 ไมครอน โดยจะใช้ค่าตรงกลาง คือ ขนาด 3.5 ไมครอน และ 7.5 ไมครอน ในการคำนวณปริมาตรเฉลี่ยของไมโครพลาสติกโดยใช้ทรงกลมเป็นค่าที่ใช้ประมาณปริมาตร สำหรับปริมาณใช้ตัวเลขต่ำสุดสูงสุดตามผลการวิจัย และใช้อัตราการบริโภคน้ำเฉลี่ย 1.5-3.0 ลิตรต่อวัน (น้ำหนักตัว 45-90 กิโลกรัม) ผลการคำนวณพบว่า ใน 1 ปี คนจะมีอัตราการบริโภคพลาสติกไม่เกิน 0.263 ลูกบาสก์มิลลิเมตรต่อปี
โดยสรุป จะเห็นได้ว่าเราคงไม่สามารถหลีกเลี่ยงการรับพลาสติกเข้าสู่ร่างกายผ่านช่องทางต่าง ๆ ได้แล้ว ซึ่งแม้แต่การบริโภคน้ำดื่มที่ผ่านการบำบัดมาอย่างดีก็ยังหลีกเลี่ยงไม่ได้ อย่างไรก็ตามสำหรับในประเทศไทย อุตสาหกรรมน้ำดื่มบรรจุขวดเป็นธุรกิจที่มีการเติบโตสูงด้วยเหตุจากหลายปัจจัยในปัจจุบัน น้ำดื่มบรรจุขวดเป็นผลิตภัณฑ์บริโภคที่ถือได้ว่ามีความสะอาดมากที่สุดผลิตภัณฑ์หนึ่ง เนื่องจากกระบวนการผลิตน้ำดื่มประกอบไปด้วยขั้นตอนการกรองหลายระดับ จึงสามารถขจัดมลสารและสิ่งปนเปื้อนขนาดต่าง ๆ ที่มากับน้ำดิบที่ใช้ในการผลิตได้เป็นอย่างดี ผู้บริโภคจึงมั่นใจในความสะอาด ด้วยความสะอาดดังกล่าว การวิเคราะห์หาไมโครพลาสติกในน้ำดื่มบรรจุขวดจึงเป็นงานที่ต้องอาศัยความละเอียดสูง ใช้เครื่องมือวิเคราะห์ที่มีความเฉพาะเจาะจง และเป็นสิ่งที่ทำได้ค่อนข้างยาก อีกทั้งการควบคุมมาตรฐานเกี่ยวกับการปนเปื้อนไมโครพลาสติกในน้ำดื่มของประเทศไทยยังอยู่บนเส้นทางของการพัฒนา ไมโครพลาสติกในน้ำดื่มในประเทศไทยจึงนับเป็นประเด็นที่ควรให้ความสำคัญ รวมทั้งการศึกษาวิจัยและการกำหนดเชิงนโยบายของประเทศเพื่อเตรียมความพร้อมในการป้องกัน และลดผลกระทบด้านเศรษฐกิจ สุขภาพ และสิ่งแวดล้อมจากการปนเปื้อนไมโครพลาสติกในแหล่งน้ำและในน้ำดื่มบรรจุขวดต่อไป
กิตติกรรมประกาศ
เอกสารอ้างอิง
Oßmann BE, Sarau G, Holtmannspotter H, Pischetsrieder M, Christiansen SH, Dicke W. Small-sized microplastics and pigmented particles in bottled mineral water. Water Research 141 (2018) 307-316.
Pivokonsky M, Cermakova L, Novotna K,Peer P,Cajthaml T, Janda V. Occurrence of microplastics in raw and treated drinking water. Science of the Total Environment 643 (2018) 1644–1651.
Schymanski D, Goldbeck C, Humpf HU, Furst P. Analysis of microplastics in water by micro-Raman spectroscopy: Release of plastic particles from different packaging into mineral water. Water Research 129 (2018) 154-162
Wang Z, Lin T, Chen W. Occurrence and removal of microplastics in an advanced drinking water treatment plant (ADWTP). Science of the Total Environment 700 (2020) 134520
Jung JW, Kim S, Kim YS, Jeong S, Lee J. Tracing microplastics from raw water to drinking water treatment plants in Busan, South Korea. Science of the Total Environment 825 (2022) 154015
World Wide Fund For Nature (WWF). Revealed: plastic ingestion by people could be equating to a credit card a week. World Wide Fund For Nature. 2019 June 12. Available from: https://wwf.panda.org/wwf_news/?348337/Revealed-plastic-ingestion-by-people-could-be-equating-to-a-credit-card-a-week
Wu J, Zhang Y, Tang Y. Fragmentation of microplastics in the drinking water treatment process - A case study in Yangtze River region, China. Science of the Total Environment 806 (2022) 150545
